Τι είναι η λαρυγγοφαρυγγική παλινδρόμηση;
Η λαρυγγοφαρυγγική παλινδρόμηση (ΛΦΠ) είναι η άνοδος των περιεχομένων του στομάχου στο λάρυγγα και τον φάρυγγα. Σαν αποτέλεσμα της δράσης τους στον ευαίσθητο βλεννογόνο της περιοχής δημιουργείται οίδημα και φλεγμονή που προκαλεί συμπτώματα βραχνάδας της φωνής, αίσθημα φαρυγγικού κόμβου και την τάση για το συχνό καθαρισμό του φάρυγγα λόγω της συνεχούς ενόχλησης. Ο ξηρός βήχας κατά τις βραδινές ώρες και την κατάκλιση είναι συχνό σύμπτωμα. Σε προχωρημένα στάδια μπορεί να παρουσιαστεί πόνος και δυσκολία στην κατάποση του φαγητού.
Η ΛΦΠ μπορεί να συμβαίνει χωρίς τα κλασσικά συμπτώματα επιγαστρικού ή οπισθο-στερνικό πόνου και την αίσθηση των όξινων εκκρίσεων στο φάρυγγα που συναντάμε στη γαστο-οισοφαγική παλινδρόμηση. Μόνο 30 - 40% των ασθενών με ΛΦΠ έχουν τέτοια συμπτώματα, για αυτό συχνά αποκαλείται «σιωπηλή» παλινδρόμηση (silent reflux).
Στο καθημερινό ιατρείο του Ωτορινολαρυγγολόγου, τα περιστατικά ΛΦΠ αυξάνονται σταδιακά τα τελευταία χρόνια. Είναι δύσκολο να υπολογιστεί με ακρίβεια η συχνότητα της πάθησης, αλλά η διεθνής βιβλιογραφία αναφέρει ότι ποσοστό μέχρι και 50% του γενικού πληθυσμού ταλαιπωρείται από συμπτώματα ΛΦΠ. Αυτό γεννά το ερώτημα εάν η ΛΦΠ αποτελεί μια πάθηση της σύγχρονης κοινωνίας ή εάν η διάγνωση της τα τελευταία χρόνια έχει διευκολυνθεί από την εξέλιξη της τεχνολογίας.
Πως γίνεται η διάγνωση;
Είναι πολύ σημαντικό να αναζητείται διερεύνηση από τον Ωτορινολαρυγγολόγο (ΩΡΛ) για συμπτώματα βραχνάδας, φαρυγγικού κόμβου ή ξηρού βήχα που επιμένουν πέρα των δύο εβδομάδων. Σοβαρές παθήσεις μπορούν να παρουσιαστούν με παρόμοιο τρόπο και πρέπει να αποκλείονται.
Ο ΩΡΛ θα πάρει το ιστορικό του ασθενή και θα ακολουθήσει η κλινική εξέταση. Είναι απαραίτητο να γίνεται λαρυγγοσκόπηση για ενδελεχή εξέταση του λάρυγγα και του φάρυγγα.
Η εξέλιξη της τεχνολογίας, με την χρήση των εύκαμπτων ενδοσκοπίων και την προβολή της εικόνας σε μεγάλες οθόνες υψηλής ευκρίνειας, έχει αδιαμφισβήτητα συμβάλει στην καλύτερη διάγνωση της νόσου. Παλαιότερες διαγνώσεις όπως χρόνια φαρυγγίτιδα ή χρόνιος βήχας χωρίς κάποια αιτιολογία πολύ πιθανόν να οφείλονταν σε λαρυγγοφαρυγγική παλινδρόμηση που παρέμενε αδιάγνωστη. Η αυξητική τάση που σημειώνεται στα διαγνωσμένα περιστατικά ΛΦΠ οφείλεται και στους γρήγορους ρυθμούς της σύγχρονης κοινωνίας. Τα άτακτα γεύματα, τα ψηλά επίπεδα άγχους και οι κακές συνήθειες όπως το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ επηρεάζουν αρνητικά.
Πώς αντιμετωπίζεται;
Αφού γίνει η διάγνωση, ο ΩΡΛ ενημερώνει πρωταρχικά τον ασθενή για την αλλαγή των διατροφικών και άλλων συνηθειών. Η απώλεια βάρους, αποφυγή κάποιων τροφών και η καθημερινή άσκηση βοηθούν στην αντιμετώπιση ήπιων εκδηλώσεων λαρυγγοφαρυγγικής παλινδρόμησης.
Εάν αυτό δεν είναι αρκετό για τον έλεγχο των συμπτωμάτων, δίνεται φαρμακευτική αγωγή που συνήθως επικεντρώνεται στη χρήση φαρμάκων που μειώνουν το pH (οξύτητα) του στομάχου. Αντιλαμβάνεται κανείς ότι αυτή η θεραπεία μπορεί να μην είναι απόλυτα επιτυχής για όλους τους ασθενείς αφού η φλεγμονή μπορεί να προκαλείται και από το ένζυμο πεψίνη που ευθύνεται για τη διάσπαση των πρωτεϊνών στο στομάχι. Για το λόγο αυτό γίνεται συγχορήγηση διαλυμάτων που δημιουργούν μια προστατευτική επάλειψη στο ευαίσθητο βλεννογόνο του λάρυγγα για την καλύτερη αντιμετώπιση των συμπτωμάτων. Η θεραπεία δίνεται για περίπου έξι εβδομάδες και μειώνεται σταδιακά.
Τα πιο επίμονα περιστατικά πρέπει να αντιμετωπίζονται με την συμβολή γαστρεντερολόγου και σε κάποιες περιπτώσεις χρειάζονται περεταίρω διαγνωστικές εξετάσεις όπως γαστροσκόπηση ή 24ωρη μέτρηση του pH και πίεσης του οισοφαγικού σφικτήρα.
Η λαρυγγοφαρυγγική παλινδρόμηση είναι λοιπόν μια πάθηση που ταλαιπωρεί τον σύγχρονο άνθρωπο σε όλες τις ανεπτυγμένες κοινωνίες αλλά φυσικά η εξέλιξη της τεχνολογίας έχει συμβάλει στην καλύτερη διάγνωση και αντιμετώπισή της πάθησης.
Δρ. Παναγιώτης Συμεωνίδης MBChB MRCS DOHNS
Χειρουργός Ωτορινολαρυγγολόγος – Ρινολογίας και Πρόσθιας Βάσης Κρανίου